Op donderdag 14 november 2024 hebben de leden van de Gemeenten voor Duurzame ontwikkeling (GDO) het project ‘Toevallig Groen, Zaailingen van de Stad’ uitgeroepen tot winnaar van de publieksprijs voor innovatieve en impactvolle projecten. Het GDO is een landelijk netwerk van lokale organisaties op het gebied van educatie en participatie voor een duurzame samenleving.
Het project ‘Toevallig Groen, Zaailingen van de Stad’ laat de kracht van de natuur in de bebouwde omgeving zien. Stedelijk groen bestaat vooral uit aangelegde tuinen, parken, bomen en plantsoenen. Maar de natuur kiest zelf ook plekken uit in de stad waar ze haar oerkracht laat zien. Op de meest onverwachte plekken duiken struiken of bomen op die spontaan zijn ontkiemd: zaailingen. Meestal tref je ze aan bij luwteplekken of verlaten stukjes grond waar geen of nauwelijks onderhoud plaatsvindt. Op deze plekken, waar er minder menselijke regie is, voel je het spanningsveld tussen de functionele ruimte en de natuur die haar plek probeert te heroveren.
Het project is in 2021 gestart met een serie van 12 verhalen van inwoners die een band hebben met een zaailing. Deze zijn in videovorm uitgezonden op RTV Utrecht, als artikel geplaatst in De Utrechtse Internet Courant (DUIC) en later gebundeld in een boekje. Bovendien maakte het project deel uit van de tentoonstelling ‘De botanische revolutie’ in het Centraal Museum. De afgelopen twee jaar heeft de tentoonstelling gereisd door de stad Utrecht, zijn er diverse lezingen georganiseerd en is er een nieuwe reeks verhalen onder de noemer ‘Zaailing van de maand’ gepubliceerd in DUIC.
Een belangrijk onderdeel van het project is het statuslabel ‘Zaailing gewenst’. Iedereen kan het statuslabel aan een tak van een zaailingboom bevestigen. Hiermee geef je aan dat je de spontaan opgekomen boom of heester waardeert en dat je graag wil dat deze zo lang mogelijk, zonder gevaar voor zijn omgeving, een bijdrage kan leveren aan de vergroening van de stad. Daarnaast kan de zaailing gemeld worden op de digitale zaailingenkaart. Dit als uitbreiding op de officiële bomenkaart van de gemeente Utrecht. Ook zijn er ‘Zaailing Gewenst Zones’ aangelegd. Gebieden waar de natuur haar eigen weg kan gaan en er een vormgevend beheer wordt toegepast. In samenwerking met bewoners, ondernemers en de gemeente Utrecht is en wordt er onderzocht of bepaalde gebieden ingericht kunnen worden als ‘Zaailing Gewenst Zone’.
Het project is een samenwerking tussen initiatiefnemer Hans van Lunteren (beeldend kunstenaar voor de publieke ruimte), Jessica van Essen (bioloog), Hans van Dijk (journalist) en Utrecht Natuurlijk. Alle informatie over het project is te vinden op www.toevalliggroen.nl.