Blijf op de hoogte!

Ringslang030

Help ringslangen in de gemeente Utrecht!

Wat is Ringslang030?

Binnen het project Ringslang030 werken we samen met Utrechters aan een ringslang-vriendelijke stad. Dit doen we vooral door het aanleggen en beheren van broeihopen waarin de ringslangen hun eieren kunnen leggen. De ringslang eet vooral kikkers en padden en bevindt zich het liefst in en rondom schoon water met natuurlijke oevers. Dat ringslangen voorkomen in Utrecht zegt dus ook veel over de kwaliteit van de  omgeving! Hoe meer ringslangen, hoe natuurlijker en biodiverser onze stad is. 

ringslang

Herkenning van ringslangen

De ringslang is goed te onderscheiden van andere slangensoorten door de gele vlekken achter de kop. Ringslangen zijn voor mensen ongevaarlijk en niet giftig. Vrouwtjes zijn gemiddeld wat groter dan mannetjes, zij kunnen tot zo’n 120cm lang worden. Ze kunnen wel 20 jaar oud worden. De ringslang zal eigenlijk nooit bijten en is zeer schuw voor mensen. In tegenstelling tot de giftige adder heeft de ringslang géén zigzagpatroon op de huid. En ze hebben een ronde pupil in plaats van een verticale pupil. Ook leven ze het liefst dicht bij water. 

Ringslangen zijn reptielen. Ze leggen eieren. De jonge slangetjes zien er precies zo uit als hun ouders maar dan zo groot als een potloodje. De dieren zijn direct zelfstandig als ze uit het ei komen. 

Ze leggen hun eieren in broeihopen: mesthopen of composthopen die warm worden door de compostering van organisch materiaal. 

Meld waarnemingen

Heeft u een ringslang gezien? Meld het! Op waarneming.nl kunt u al uw natuurwaarnemingen melden. 

Waarom broeihopen?

Ringslangen zijn de enige slangen in Nederland die hun eieren niet zelf uitbroeden. Andere slangen broeden de eieren in hun lichaam uit door op te warmen in de zon. De ringslang kan dit niet; zij moet haar eieren op een andere manier warm zien te krijgen. Om haar eieren toch uit te kunnen broeden maakt de ringslang dankbaar gebruik van zogeheten “broeihopen”, plekken waar door compostering van organisch materiaal ‘broei’ ontstaat: spontane warmte. Vaak zijn dat mesthopen of composthopen met tuinafval. De broeihopen worden daarmee zó warm dat de ringslang haar eieren alleen maar hoeft af te zetten, de broeihoop doet de rest!

Door het relatief koude klimaat in Nederland is de ringslang bijna volledig afhankelijk van de door mensen gemaakte broeihopen om zich voort te kunnen planten. De aanwezigheid van voldoende broeihopen is daarom van zeer groot belang!

Het is steeds minder vanzelfsprekend dat mensen een composthoop in hun eigen tuin hebben. En ook mesthopen houden we het liefst zoveel mogelijk uit de stad. Daarom helpen we de ringslang een handje door het aanleggen van broeihopen.

Vrijwilligerswerk

Dankzij de hulp van vele vrijwilligers vinden ringslangen een plek in een steeds drukker wordende stad. Vrijwilligers helpen bij de aanleg en het beheer van de broeihopen. De vrijwilligers van Ringslang030 leggen deze broeihopen aan en houden ze goed in de gaten om te kunnen kijken hoe het gaat met deze soort.

De broeihopen in de gemeente worden in de maanden maart en april gemaakt. Dit is belangrijk omdat de ringslang in juli en augustus haar eieren afzet maar daarvoor dus wel warme broeihopen nodig heeft. De broeihopen worden gemaakt met mest, takken en bladeren om een warme en toegankelijke plek te bieden voor de ringslang. Voorafgaand aan het maken van de broeihoop wordt de broeihoop van het jaar daarvoor afgegraven om te kijken of er uitgekomen eieren te vinden zijn. Deze gegevens verzamelen we om van jaar tot jaar te zien hoe succesvol een broeihoop is geweest. De broeihoop kan daarna op dezelfde plek weer opgebouwd worden, de ringslang zal de broeihoop uit zichzelf vinden.

Wil je ook helpen? Dat kan! Onderaan deze pagina vind je meer informatie en contactgegevens.

Ringslang, foto Jelger Herder (RAVON)

Ringslangen: thuis in de gemeente Utrecht

De inheemse ringslang (Natrix helvetica) is één van de 7 reptielsoorten in Nederland en al geruime tijd een vaste bewoner van de gemeente Utrecht. De ringslang is een echte waterliefhebber die veel van zijn tijd doorbrengt in en rondom water. Hier zoeken ringslangen naar prooien als kikkers en padden. Het water dient ook als schuilplaats en om van de ene naar de andere plek te komen zonder drukke wegen over te hoeven steken. 

Ondanks dat de slang schuw is voor mensen zit de slang op veel plekken in de gemeente, van forten tot achtertuinen en van natuurgebieden tot stadsparkjes.  Vooral aan de oostkant van Utrecht weet de ringslang steeds meer mooie gebieden te vinden. Dit lukt de slang onder andere door de aanleg van broeihopen, maar ook het verbinden van gebieden en het vergroenen van de stad.

De ringslang wordt vaak een ‘cultuurvolger’ genoemd. Dit betekent dat de slang het door mensen gemaakte landschap achterna gaat en hier slim gebruikt van weet te maken. Dit doet de slang onder andere door gebruik te maken van broeihopen. Ze overwinteren graag op relatief warme plekken zoals spoorwegtaluds en ze maken optimaal gebruik van het aanwezige groen in de stad. 

Kom ook helpen!

Het aanleggen van broeihopen is een leuke en nuttige manier om ringslangen te helpen in een grote stad als Utrecht. Stichting Utrecht Natuurlijk coördineert in opdracht van de Utrechtse stadsecologen het beheer en aanleg van de broeihopen door vrijwilligers. 

Om de broeihopen goed te onderhouden en het overleven van de ringslang te verzekeren bouwen we de broeihopen ieder jaar op en onderzoeken we hoeveel eierschalen er in gelegd zijn. Hierbij kunnen wij uw hulp hard gebruiken!

Er zijn diverse mooie locaties met zeer succesvolle broeihopen die in verval dreigen te raken wat eeuwig zonde is. De ringslang is namelijk erg honkvast en komt het liefst elk jaar terug bij dezelfde broeihoop. Als deze er niet meer is moeten de slangen gaan zoeken naar nieuwe plekken om de eieren af te zetten, een zoektocht die door voor de slang levensgevaarlijk kan zijn. 

Het werk vindt plaats in de maanden maart en april. Een broeihoop is met een paar mensen in ongeveer een dagdeel opgebouwd. 

Lijkt het je leuk om deze bijzondere stadsbewoner een handje te helpen of wil je meer weten? Neem contact op met Astrid van den Broek, projectcoördinator van Ringslang030: astrid.van.den.broek@utrechtnatuurlijk.nl of bel 06 39 00 68 52.

Meer weten?

Meer informatie over broeihopen vindt u op www.broeihopen.nl
Meer over de ringslang en zijn leefwijze vindt u op www.ravon.nl

Contactgegevens Ringslang030 bij Utrecht Natuurlijk

Wil je betrokken zijn of heb je vragen? Neem contact op met de projectgroep van Ringslang030:

Ook leuk om te weten

Wist je dat Utrecht Natuurlijk op verschillende manieren werkt aan een groene, gezonde en biodiverse stad?
Een paar voorbeelden:

  • Met Waterproof030 geven we je praktische tips om je tuin of balkon watervriendelijk te maken.
  • Alleen met kennis kunnen we de stad op een goeie manier vergroenen. Welke soort zit waar? Meld ook je waarnemingen via Waarneming.nl of gebruik de app ObsIdentify om soorten te leren kennen.
  • Binnen het project BAT030 werken we op verschillende manieren aan het beschermen van vleermuizen in Utrecht. Je kunt meedoen met het tellen van kraamkolonies gewone dwergvleermuis, fietsroutes VleerMUS fietsen of vleermuiskasten controleren.
  • Behalve vleermuizen zijn gierzwaluwen icoonsoort van de gemeente Utrecht. In het project Gierzwaluw030 brengen we nesten van gierzwaluwen in kaart. Wil je meer weten of meedoen? Kijk op de pagina van Gierzwaluw030.
  • Groen kruipt waar het wél gaan kan. Met het project Toevallig Groen koesteren we zaailingen van bomen en heesters die tegen de klippen op onze stad vergroenen. Want buiten de lijntjes groen kleuren, daar word je toch vrolijk van!?