BAT030
Vleermuizen en onderzoek naar vleermuizen in Utrecht
Bat030 is een verzamelterm voor verschillende onderzoeken naar vleermuizen in Utrecht door Utrechters. Bat030 is in 2014 ontstaan vanuit de wens van de gemeente Utrecht om de verspreiding van de gewone dwergvleermuis van de stad Utrecht in kaart te brengen. In de loop der jaren zijn meerdere onderzoeken met vrijwilligers onder de vlag van Bat030 gebundeld. Sinds 2018 is de projectleiding van Bat030 ondergebracht bij Utrecht Natuurlijk.
In het kort over vleermuizen
In Nederland komen ongeveer 18 soorten vleermuizen voor. Sommige van die soorten zijn heel zeldzaam en lokaal, zoals de mopsvleermuis die af en toe in Zuid-Limburg wordt gevonden. Maar je hebt ook redelijk algemene soorten die bijna in heel Nederland voorkomen, zoals de gewone dwergvleermuis en de rosse vleermuis. Alle vleermuissoorten in Nederland zijn insecteneters.
Elke vleermuissoort heeft specifieke voorkeuren voor hun verblijfplaatsen. Een soort als de gewone dwergvleermuis heeft een sterke voorkeur voor gebouwen. Terwijl rosse vleermuizen bijna alleen maar in bomen verblijven. En elke vleermuissoort heeft ook specifiek gedrag om de koude, voedselarme winters bij ons te overleven. Er zijn soorten die migreren naar warmere gebieden, denk aan de gewone grootoorvleermuis en de ruige dwergvleermuis. Maar er zijn ook soorten die in winterslaap gaan om zo weinig mogelijk energie te gebruiken in de schrale winterperiode, zoals de gewone dwergvleermuis en de watervleermuis.
Wil je meer weten over de ecologie van vleermuizen of over specifieke vleermuissoorten? Kijk op de website van de Zoogdiervereniging of van de Vleermuiswerkgroep Nederland.
Vleermuizen in de gemeente Utrecht
In de gemeente Utrecht komen ongeveer 10 vleermuissoorten voor, waarvan gewone dwergvleermuis, watervleermuis, laatvlieger en rosse vleermuis de meest algemene zijn. Baardvleermuis en franjestaart overwinteren alleen in Utrecht. Daarnaast vliegen en/of verblijven de gewone grootoorvleermuis, kleine dwergvleermuis, meervleermuis en tweekleurige vleermuis in Utrecht.
Uniek in Utrecht zijn de vleermuiskelders, bijvoorbeeld langs de Nieuwe gracht ter hoogte van nr. 257. Deze kelders zijn alleen toegankelijk voor vleermuizen. Hier kunnen ze in alle rust overwinteren. Ook in de oude waterlinieforten overwinteren vleermuizen. Onder andere in het Fort bij Rijnauwen kun je soms mee met een vleermuisexcursie. Houd daarvoor de website van Staatsbosbeheer in de gaten.
In het centrum van Utrecht is nog een bijzondere locatie aanwezig voor vleermuizen. Namelijk de Inktpot. Jaarlijks overwinteren er 500 tot wel 5.000 gewone dwergvleermuizen, het grootste aantal bekend in Nederland. De 22 miljoen gemetselde bakstenen, brede spouwmuur en stootvoegen zorgen voor een perfecte constante temperatuur om in winterslaap te gaan.
In opdracht van de stadsecologen van de gemeente Utrecht doen vrijwilligers onderzoek naar vleermuizen in het project BAT030. BAT030 is in 2014 ontstaan vanuit de wens van de gemeente om de verspreiding van de gewone dwergvleermuis van de stad Utrecht in kaart te brengen. In de loop der jaren zijn meerdere onderzoeken met vrijwilligers onder de vlag van BAT030 gebundeld. Sinds 2018 is de projectleiding van BAT030 ondergebracht bij Utrecht Natuurlijk.
BAT030 - Onderzoek door vrijwilligers
Binnen het project BAT030 doen we op verschillende manieren onderzoek naar vleermuizen in de gemeente Utrecht.
- Kraamgroepen tellen van gewone dwergvleermuis
We doen tellingen van kraamgroepen van de gewone dwergvleermuis. De kraamtijd van vleermuizen is van 15 mei tot 15 juli. In die periode komen de vrouwtjes samen in kraamgroepen waar de vleermuisjongen geboren en gezoogd worden. De vrijwilligers van BAT030 onderzoeken hoeveel vleermuizen gebruik maken van de kraamgroepen. Je bent dan minimaal één avond bij mooi weer rond zonsondergang op pad met een groepje mede-vrijwilligers en altijd onder leiding van een coördinator. De uitvliegtellingen duren gemiddeld één tot twee uur.
- VleerMUS – fietsroutes
Om een trend van alle vleermuisactiviteiten in Utrecht te meten, fietsen de vrijwilligers al sinds 2015 vaste routes door de stad met een batlogger, zogeheten transecten. Dit is het VleerMUS-onderzoek. De vaste routes liggen verspreid door bijna alle wijken van Utrecht. Iedere route fietsen de vrijwilligers ieder jaar drie keer tussen 1 augustus en 15 september. Je fietst met een batlogger die alle vleermuisgeluiden automatisch opneemt. Als vrijwilliger fiets je op mooie zomeravonden een route van ongeveer een uur met een batlogger op een zo constant mogelijke snelheid (10km/u).
- Bezetting van vleermuiskasten
Binnen BAT030 doen we daarnaast ook onderzoek naar de bezetting van vleermuiskasten in parken. In verschillende parken in Utrecht hangen vleermuiskasten. In de nazomer controleren we de dichte kasten en maken we deze gelijk schoon. Deze controles doen we altijd onder begeleiding van een expert die bevoegd is om vleermuizen te hanteren. De kastencontroles bieden de kans om vleermuizen van heel dichtbij te zien.
Kom ook in actie
Lijkt het je leuk om betrokken te zijn bij één of meerdere van deze onderzoeken naar vleermuizen in Utrecht? Of wil je meer informatie? Neem dan contact op met de projectgroep van Bat030 via onderstaand e-mailadres.
Contactgegevens
Heb je overige vragen? Neem contact op met de projectgroep van BAT030. De projectleiding van BAT030 is in handen van Sandra Ploeg bij Utrecht Natuurlijk.